Η ψυχοσύνθεση της φυλής μας

Του Λιοτήρη Δημήτρη

Ο Έλληνας λατρεύει την πολιτική, αλλά είναι κακόπιστος απέναντι στους πολιτικούς. Επειδή ο Έλληνας αντιπαθεί γενικά την εξουσία και τους ισχυρούς, από τα πολύ αρχαία χρόνια. Μην ξεγελαστείτε από τα πλαστικά σημαιάκια και από τις χαιρετούρες και τις λαμπρές υποδοχές (πού τα θυμήθηκα τώρα αυτά;). Ο Έλληνας θέλει να φωνάζει τον Πρωθυπουργό με το υποκοριστικό του: Γιωργάκη, Κωστάκη … Θέλει τους πολιτικούς για να τους βρίζει. Να λέει «τι κάνει ο μ@λ@κας». Αν κάποιον πολιτικό τον αποκαλεί με το επώνυμό του, αυτό δείχνει σεβασμό αλλά και δέος. Και το δέος είναι φόβος. Φόβος ότι κάπου ο πολιτικός τον ρίχνει, κάπου τον κοροϊδεύει, αλλά δεν ξέρει πού ακριβώς.

Είναι τωρινό φαινόμενο αυτό; Κάθε άλλο. Ξεκινώντας από τα πολύ αρχαία χρόνια, για κάθε ηγέτη που πέθανε ήρεμος και πλήρης ημερών στο κρεβάτι του, εγώ θα σας φέρνω δέκα ονόματα ηγετών μας που πέθαναν εξόριστοι, διωγμένοι, ταπεινωμένοι, δολοφονημένοι ή φυλακισμένοι. Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι πολύ αργότερα, οι περισσότεροι από αυτούς αναγνωρίστηκαν καθολικά ως μεγάλοι. Βλέπετε, από τα αρχαία χρόνια, για τους ηγέτες (και όχι μόνο) έχουμε δύο παροιμίες:

Την παροιμία «Μηδένα προ του τέλους μακάριζε», που σημαίνει «μη βιάζεσαι να χαρείς τη δόξα σου, κάπου θα βρεθείς και συ μπόσικος», αλλά και την παροιμία «Ο αποθανών δεδικαίωται» που σημαίνει «τώρα που μας άδειασες τη γωνιά, δεν έχουμε λόγο να σε βρίζουμε άλλο» …

Ο Έλληνας είναι βαθιά αντιεξουσιαστής και βαθιά αναρχικός. Όταν οι άλλοι είχαν Φαραώ και Βασιλιάδες, ο Έλληνας ανακάλυπτε τη Δημοκρατία του. Υπογραμμίζω το «του» επειδή η αρχαία Δημοκρατία δεν θυμίζει τη σημερινή. Ξεκίνησε από την αμφισβήτηση κάθε κληρονομικού δικαιώματος, από τη σκέψη «σιγά που είναι αυτός καλύτερος από μένα επειδή γεννήθηκε σε παλάτι». Και επειδή έμοιαζε πολύ με αναρχία η Δημοκρατία εκείνη, οι Βουλευτές εκλέγονταν με κλήρο. Σιγά τη σπουδαία δουλειά, όλοι μπορούν να την κάνουν, όλοι μπορούν (και πρέπει) να κυβερνήσουν. Το να είσαι τα αρχαία χρόνια ολιγαρχικός, δεν σήμαινε και λιγότερο «δημοκρατικός». Στην Σπάρτη είχαν δύο Βασιλιάδες, για να μην έχει ένας μόνος του την εξουσία, και πάνω από τα κεφάλια τους είχαν και πέντε Εφόρους. Και στη Μακεδονία, τον Βασιλιά τον εξέλεγε ουσιαστικά η Απέλλα.

Τέτοια πολιτικά συστήματα, δεν θα βρείτε σήμερα πουθενά στον κόσμο. Θα βρείτε όμως απομεινάρια τους στην σύγχρονη Ελλάδα, στον τρόπο σκέψης μας. Η περιφρόνηση προς την εξουσία, τους ηγέτες και τους άρχοντες, είναι διάχυτη στην Ελληνική κοινωνία.

Και φτάνουμε στην ουσία: Είναι καλό αυτό ή κακό;

 Από πρώτη ματιά, όλα αυτά μπορεί να δείχνουν κακά και καταδικαστέα, ασύμβατα με τις έννοιες της κοινωνικής αρμονίας και της ανάπτυξης. Αλλά μην παίρνετε φόρα. Γιατί μέσα από αυτά τα στραβά και τα ανάποδα ξεπετάχτηκε ο Περικλής, ο Αισχύλος, ο Αριστοτέλης, ο Ιπποκράτης, ο Σόλων, ο Μιλτιάδης, ο Θεμιστοκλής, ο Αλέξανδρος, ο Αρχιμήδης, ο Όμηρος, ο Δημόκριτος, ο Αριστοφάνης, ο Γαληνός, ο Θαλής, ο Ευκλείδης … Αλλά και στα νεώτερα χρόνια, ο Κολοκοτρώνης, ο Κοραής, ο Καποδίστριας, ο Ρήγας, ο Παπαφλέσσας, ο Κανάρης, ο Μιαούλης, η Μπουμπουλίνα, ο Βενιζέλος, ο (γιατρός) Παπαιωάννου, ο (μαθηματικός) Καραθεοδωρή, ο Τρικούπης, ο Βελισσαρίου, ο Κουντουριώτης, ο Αβέρωφ, ο Καραμανλής, οι Ζωσιμάδες, ο Ωνάσης, οι Κρητικοί, οι Σουλιώτες, οι Μανιάτες, οι Υδραίοι, οι Ψαριανοί … Για καθέναν από αυτούς μπορούμε να αραδιάσουμε ένα σωρό στραβά, αλλά όλοι αυτοί έκαναν την Ελλάδα μεγαλύτερη. Όσο και να τους απορρίπτουμε, σε κουβέντα με καφέ ή με μπύρα, τους έχει αναγνωρίσει οριστικά η Ιστορία, που ξέρει να κρίνει καλύτερα.

Πού θέλω λοιπόν να καταλήξω; Στο ότι δεν είναι ούτε καλό ούτε κακό.

 Έτσι είμαστε, έτσι γεννηθήκαμε και έτσι θα πεθάνουμε. Με ταλέντα μεγάλα, όσο και τα ελαττώματά μας. Δεν είμαι σίγουρος για το τι φταίει, μάλλον οφείλεται στον τόπο. Στον ήλιο, στη θάλασσα, στο ποικιλόμορφο τοπίο, στο κλίμα, στο ότι η φύση γύρω μας είναι σε μέτρα ανθρώπινα και όχι υπερβολικά και απάνθρωπα. Και αν σας έκανε εντύπωση που παραπάνω έβαλα και ονόματα ανθρώπων που έζησαν στα ξένα ή που δεν γεννήθηκαν από Έλληνες γονείς, μην σας κάνει εντύπωση. Έλληνες ήταν, αφού σαν Έλληνες ζούσαν και σκεπτόντουσαν.

Και αφού δεν είναι ούτε καλό ούτε κακό, ας μάθουμε να ζούμε με αυτό, κάνοντας σωστή χρήση.