Plaudite, amici, comedia finita est*

Θεόδωρος Κουτρούκης

Επικ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου
Οι τελευταίες αυτοδιοικητικές εκλογές αναδείχθηκαν σε ένα ακόμη πεδίο κομματικής αντιπαράθεσης, εξέλιξη που απροκάλυπτα υπέσκαψε το χαρακτήρα τους. Η αδυσώπητη κομματοκρατία, άλλως η τάση των κομμάτων να διεισδύουν σε θεσμικά πεδία της κοινωνίας και να δυναμιτίζουν μέσω του άκρατου κομματισμού την αυτόνομη λογική και τις αξίες των θεσμών της κοινωνίας πολιτών, έδειξε πάλι το αποκρουστικό της πρόσωπο επιχειρώντας να επιμολύνει περαιτέρω την αυτοδιοίκηση. Πολλοί κομματικοί σχηματισμοί επιδόθηκαν και σε μια εναγώνια προσπάθεια να πείσουν ότι οι έλληνες ψηφοφόροι αποφάνθηκαν με το ψηφοδέλτιο-σεντόνι των Καλλικρατικών δήμων για την αποδοχή ή μη του περίφημου Μνημονίου.

Ορισμένοι από τους κύριους στόχους της αδικαιολόγητης κομματικής διείσδυσης στους αυτοδιοικητικούς θεσμούς είναι πρόδηλοι: διατήρηση των διαύλων υλοποίησης ρουσφετιών με όχημα τους ΟΤΑ, πρόκριση του κομματικού συμφέροντος έναντι του συμφέροντος των πολιτών, εξασφάλιση θέσεων εργασίας για τους ημέτερους, διορισμός των παιδιών του κομματικού σωλήνα σε θέσεις οργάνων διοίκησης κ.λπ. Κατάφωρη συνέπεια των παραπάνω είναι πώς με αυτή τους τη στάση τα κόμματα αποδιώχνουν τους δημιουργικούς πολίτες από τα κοινά προκρίνοντας μια κοινωνία αμέτοχων θεατών και σιωπηλών υπηκόων. Δίχως την υποστήριξη ενός υπολογίσιμου κόμματος κανένας υποψήφιος δήμαρχος η περιφερειάρχης δεν έχει παρά μηδαμινές ελπίδες εκλογής, όσο ικανός και να είναι. Η κομματοκρατία –που, φευ, συχνά ταυτίζεται με τη δημοκρατία- γίνεται κυρίαρχη δύναμη και στρεβλώνει την έννομη τάξη, την κοινωνία και το κράτος.

Δραστικές παρενέργειες αυτής της ανέλιξης στο πολίτευμα είναι πως η κοινωνία των πολιτών στερείται την αυτονομία της, ενώ οι κομματικοί οργανισμοί μετουσιώνονται σε ανεξέλεγκτα κέντρα ισχύος, που διαδραματίζουν αμφιλεγόμενους ρόλους όπως εκείνον του διευκολυντή προσλήψεων στον κρατικό μηχανισμό ή του εξυπηρετητή ημετέρων σε διαγωνισμούς δημόσιων έργων. Επιπλέον, οι πολυποίκιλες συσσωματώσεις των επαγγελματικών και κοινωνικών ομάδων συχνά μετατρέπονται σε πολιορκητικό κριό του κάστρου της εξουσίας, που οι πολιτικοί οργανισμοί επιδιώκουν να εκπορθήσουν. Με αυτόν τον τρόπο τα κόμματα εδραιώνουν ένα διακομματικό μηχανισμό προνομίων, συνδιαλλαγής και ασύδοτων δραστηριοτήτων.

Επιπλέον η απόλυτη κυριαρχία των κομμάτων εργαλειοποιεί τους θεσμούς, μια και αυτό που έχει πλέον σημασία είναι πώς το κάθε κόμμα θα κερδίσει τις επόμενες εκλογές και όχι τόσο το πώς θα διαχειριστεί τα κολοσσιαία προβλήματα της χώρας. Έτσι, τηρουμένων των αναλογιών, τουλάχιστον στα κόμματα εξουσίας υφίσταται μια εντυπωσιακή ταυτότητα στόχων, συμφερόντων και πρακτικών.

Η εξέλιξη αυτή επιτείνει την απογοήτευση των πολιτών από το κατεστημένο του παραδοσιακού πολιτικού προσωπικού και από το αυτιστικό μοντέλο διακυβέρνησης, που οδήγησαν τη χώρα σε οικονομική ταπείνωση. Η στρεβλή κομματική διαμάχη στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές έπληξε και την κρίσιμη αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση του Καλλικράτη. Ο κομματικός ανταγωνισμός προίκισε τον πολιτικό διάλογο με δημαγωγία, προτάσεις για ψευδολύσεις, ανευθυνότητα, με εγκόλπιο ακατάσχετου λαϊκισμού.

Σε αυτή τη διακωμώδηση του πολιτεύματος και των θεσμών το φιλοθεάμον κοινό δείχνει ιδιαίτερα κουρασμένο από την αδιάκοπη επανάληψη του ίδιου έργου. Επομένως, δεν πρέπει να εκπλήσσει η δυσθεώρητη αποχή των εκλογέων, όπως αυτή αποτυπώθηκε και τις δύο Κυριακές των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών.

Το 1920 η αντιβενιζελική αντιπολίτευση κέρδισε τις εκλογές με το σύνθημα "Οίκαδε" υποσχόμενη την αποστράτευση των κληρωτών. Aμέσως μετά επιστράτευσε και νέες κλάσεις στρατευσίμων και συνέχισε τη Μικρασιατική Εκστρατεία. Την προηγούμενη Κυριακή ορισμένοι δήμαρχοι και περιφερειάρχες εκλέχτηκαν ως "αντιμνημονιακοί". Από την 1-1-2011, όλοι οι εκλεγμένοι αυτοδιοικητικοί άρχοντες θα κληθούν να εφαρμόσουν το Μνημόνιο (ίσως κι ένα νέο Μνημόνιο με επαχθέστερους όρους). Η κωμωδία τελείωσε!

*Χειροκροτήστε, φίλοι μου, Η κωμωδία τελείωσε!