Σχόλιο του π. Νικολάου Μοναστηρίδη στην ομιλία της Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ.

Σύντομο σχόλιο στην ομιλία της κ. Αρβελέρ την Κυριακή 22/5 στο Ωραιόκαστρο

Του Οικονόμου π. Νικολάου Γ. Μοναστηρίδη

Προϊσταμένου Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Ωραιοκάστρου

Την περασμένη Κυριακή στο Ωραιόκαστρο έλαβε, ως γνωστόν, χώρα η σπουδαία εκδήλωση της Ε.Π.Ω.Φ. με αφορμή τη μνήμη της Γενοκτονίας των Ποντίων, στην οποία ήταν καλεσμένη η εξέχουσα ακαδημαϊκός κ. Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ. Αναμφισβήτητα ήταν ένα ...

μεγάλο γεγονός και θα πρέπει να ευχαριστήσουμε το Δ.Σ. της Ε.Π.Ω.Φ. που έδωσε την ευκαιρία στην τοπική κοινωνία να έλθει σε επαφή με έναν άνθρωπο που ζεί και κινείται σε άλλη σφαίρα, σε σχέση τουλάχιστον με τον μέσο πολίτη.

Είμαστε της άποψης ότι τέτοιου είδους εκδηλώσεις μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη της σκέψης των ανθρώπων κυρίως όταν υπάρχει και η δυνατότητα του διαλόγου αλλά και του αντίλογου στα λεγόμενα του ομιλητή. Αυτή η δυνατότητα (εν. του διαλόγου) δόθηκε, ευτυχώς, κατά την προαναφερθείσα εκδήλωση, έστω και σε μικρή έκταση. Ένα άλλο που πρέπει να τονισθεί είναι ότι για να σταθεί κάποιος ως διαλεγόμενος απέναντι σε ένα τόσο χαρισματικό , ευρυμαθές και πολυποίκιλο πνεύμα, όπως η κ. Αρβελέρ, θα πρέπει, το ελάχιστον, να γνωρίζει βασικά θέματα επιστήμης, τέχνης, θεολογίας ή, εν προκειμένω, ιστορίας. Εάν δεν γνωρίζει, το πιθανότερο είναι να σταθεί ενεός μπροστά στο εύρος των γνώσεων αλλά κυρίως (η υπογράμμιση δεν είναι τυχαία) του ρητορικού χαρίσματος και της «σπιρτάδας» (sic) του πνεύματος του ομιλητή. Στην περίπτωση αυτή (εν. της αμάθειας ή ημιμάθειας) λειτουργεί άψογα ο ψυχολογικός παράγων «πειθώ» και ο ακροατής δέχεται σχεδόν «αμαχητί» τα προσφερόμενα από τον ομιλητή, για τον απλούστατο λόγο της έλλειψης γνώσεων αλλά κυρίως της κριτικής ικανότητας, η οποία αναπτύσσεται με τη μελέτη και τη σύγκριση δεδομένων, πηγών, γεγονότων και απόψεων επί του ερευνώμενου θέματος. Είναι, επίσης, κοινά αποδεκτό ότι το χάρισμα της ρητορείας, της μεταδοτικότητας των ιδεών ή της πειθούς δεν αποτελούν πάντοτε αποδεικτικά αυθεντίας .

Η κ. Αρβελέρ διαθέτοντας υψηλό δείκτη ευφυΐας, μία σπάνια και ισχυρή προσωπικότητα, αμεσότητα και βεβαίως βαθύτατη καλλιέργεια και μόρφωση, μας έδωσε την ευκαιρία μάλλον να προβληματιστούμε και να εντρυφήσουμε οι ίδιοι στα θέματα της ιστορίας μας, παρά να θαυμάσουμε την αυθεντία των λόγων της, την οποία ούτως ή άλλως, αδυνατούμε, εκ των πραγμάτων, οι περισσότεροι τουλάχιστον, να επικυρώσουμε.

Επομένως, για τον υποψιασμένο ακροατή η ωφέλεια είναι διττή: αφενός μεν, γίνεται κοινωνός στοιχείων ή απόψεων που ίσως δεν έχει ξανακούσει και μάλιστα με τρόπο εύγλωττο και κατανοητό, αφετέρου δε, του δίδεται άμεσα η ευκαιρία να ερευνήσει ο ίδιος το θέμα και να εξάγει ίσως και κάποια συμπεράσματα. Για τον ακροατή, δε, που απλώς αρέσκεται και αρκείται μόνον στον τρόπο εκφοράς του λόγου και πείθεται μόνον εξαιτίας αυτού, τότε η ωφέλεια που προκύπτει είναι μάλλον μικρή και επισφαλής. Το πιθανότερο είναι ο δεύτερος ακροατής να είναι δεκτικός στην χειραγώγηση της σκέψης, στην καλύτερη περίπτωση.

Τέλος, η κ. Αρβελέρ, απευθυνόμενη σε αποστροφή του λόγου της στους παρόντες στην εκδήλωση κληρικούς, αναρωτήθηκε, ρητορικώ τω τρόπω, γιατί η επίσημη Εκκλησία δεν προχώρησε στην «οσιοποίηση», όπως είπε χαρακτηριστικά, του τελευταίου αυτοκράτορος, του Παλαιολόγου. Η απορία της κ. Αρβελέρ είναι άξια… απορίας, διότι γνωρίζει η ίδια πολύ καλά και την θεολογία, εν πολλοίς και την πρακτική της Ορθοδοξίας, η οποία δεν ανακηρύσσει αγίους, όπως πράττει κατά κόρον ο ρωμαιοκαθολικισμός, αλλά κατατάσσει στο αγιολόγιο πρόσωπα με εμφανή εξωτερικά χαρακτηριστικά αγιότητας (θαυματουργία, μυροβλυσία, αφθαρτοποίηση λειψάνων κ.τ.ο.) και κυρίως ανθρώπους που στη συνείδηση του πληρώματος της Εκκλησίας είναι ήδη άγιοι. Τέτοιος δεν υπήρξε ο Παλαιολόγος. Ναι μεν τιμάται ως μέγας εθνομάρτυρας και ήρωας, όμως άλλο πράγμα ο εθνομάρτυρας και άλλο ο μάρτυρας της πίστεως. Κάποιες φορές αυτά συμπίπτουν, όμως όχι στην περίπτωση του Παλαιολόγου και σίγουρα επειδή δεν τιμάται ως άγιος αυτό και μόνο δεν είναι ικανό να μειώσει την αξία του ανδρός και τον ανυπέρβλητο ηρωισμό του.

Αυτά προς αποφυγή λανθασμένων εντυπώσεων.

Πάντως για ακόμα μία φορά θερμά συγχαρητήρια και ευχαριστίες στην Ένωση Ποντίων.