«Οι άνθρωποι που βασανίζονται από την κατάθλιψη πρέπει να βιώσουν την αποδοχή για αυτό που είναι αυτή τη στιγμή ώστε να είναι σε θέση να κάνουν μια αλλαγή», λέει ο πατήρ Φιλόθεος Φάρος σε συνέντευξή του στο «Zeronews».
Ο ιερέας και πολυδιαβασμένος συγγραφέας θεωρεί τη μέση ηλικία «την τελευταία κρίσιμη ευκαιρία του ανθρώπου» ώστε να προετοιμαστεί για μία δημιουργική γήρανση. Προσθέτει δε ότι η γεροντική ηλικία μπορεί να γίνει η αποκορύφωση της ζωής του ανθρώπου.
Αιτία της σημερινής κρίσης εκτιμά ότι είναι η «αυξημένη παρακμιακή άρνηση ευθύνης», ενώ χαρακτηρίζει τις εκκλησίες κέντρα απρόσωπης λατρείας που δεν έχουν καμία σχέση με την εκκλησία των πρώτων χριστιανικών χρόνων που περιέγραφε ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Όσο για τις αντιδράσεις πολλών ιεραρχών στο σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης σχολιάζει ότι «μόνο ένας κακός γονέας προσπαθεί να καθορίσει τη ζωή του παιδιού του».
Πάτερ Φιλόθεε τι ήταν αυτό που σας παρακίνησε να εντρυφήσετε στη μέση ηλικία και να γράψετε τα τελευταία σας βιβλία με αυτό το θέμα;
Η πρόθεσή μου ήταν να γράψω ένα βιβλίο για τη γεροντική ηλικία και στην πορεία διαπίστωσα ότι η ποιότητα της γεροντικής ηλικίας κρίνεται από τι επιλογές και τι ενέργειες κάνει ένας άνθρωπος από τη στιγμή που θα γεννηθεί. Η τελευταία, όμως, κρίσιμη ευκαιρία να προετοιμαστεί κάποιος για μία δημιουργική γήρανση είναι η μέση ηλικία.
Τότε θα κριθεί το πώς θα είναι το δεύτερο μισό της ζωής. Στη μέση ηλικία είναι απαραίτητο ο άνθρωπος να παραιτηθεί των αξιών του πρώτου μισού της ζωής (επιτυχία, εξωτερική εμφάνιση, υλικές ανέσεις, ανταγωνισμό). Στο πρώτο μισό της ζωής ο άνθρωπος ασχολείται βασικά με τον εαυτό του. Αυτές οι αξίες στη μέση ηλικία χρεοκοπούν. Αν ο άνθρωπος επιμείνει στην επιδίωξη αυτών των αξιών χάνει την ευκαιρία να έχει στο δεύτερο μισό της ζωής του ποιότητα και πληρότητα.
Τότε θα κριθεί το πώς θα είναι το δεύτερο μισό της ζωής. Στη μέση ηλικία είναι απαραίτητο ο άνθρωπος να παραιτηθεί των αξιών του πρώτου μισού της ζωής (επιτυχία, εξωτερική εμφάνιση, υλικές ανέσεις, ανταγωνισμό). Στο πρώτο μισό της ζωής ο άνθρωπος ασχολείται βασικά με τον εαυτό του. Αυτές οι αξίες στη μέση ηλικία χρεοκοπούν. Αν ο άνθρωπος επιμείνει στην επιδίωξη αυτών των αξιών χάνει την ευκαιρία να έχει στο δεύτερο μισό της ζωής του ποιότητα και πληρότητα.
Συνεπώς κρίνετε εξαιρετικά σημαντικό για τον άνθρωπο την καλή γήρανση;
Αν δεν κάνει σωστές επιλογές και ενέργειες στη ζωή του ένας άνθρωπος τότε τα 10 τελευταία χρόνια της ζωής του μπορεί να είναι κόλαση. Γιατί κάποιος που έχει μάθει ότι είναι το κέντρο του κόσμου και ότι οι άλλοι του οφείλουν, όταν είναι νέος, δραστήριος και ευπαρουσίαστος αυτό μπορεί να διασκεδάζεται κάπως. Όταν όμως είναι ένα γεροντάκι αξιοθρήνητο λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο, δηλαδή θέλει να έχει ότι θέλει, όπως το θέλει, απαιτεί οι άλλοι να υπάρχουν μόνο για αυτόν, τότε υπάρχει πρόβλημα. Όσο περισσότερο το απαιτεί τόσο περισσότερο οι άνθρωποι τον αποστρέφονται. Και όσο περισσότερο αισθάνεται εγκαταλελειμμένος τόσο χειρότερη γίνεται η συμπεριφορά του. Συνεπώς, δημιουργείται ένας ανατριχιαστικός φαύλος κύκλος. Όταν κάποιος φτάσει στη γεροντική ηλικία και συμπεριφέρεται έτσι αυτό δεν είναι αναστρέψιμο.
Η κρίση στη χώρα μας βρίσκεται στο αποκορύφωμά της. Άνθρωποι έχουν χάσει την πυξίδα τους, είναι μπερδεμένοι, χαμένοι ανάμεσα στις μυλόπετρες της καθημερινότητας. Τι είναι αυτό που θα μπορούσε να τους εξυψώσει; Να τους δώσει ανάταση ψυχής;
Η κρίση αυτή μοιάζει με την κρίση της μέσης ηλικίας. Και εδώ το μέλλον θα κριθεί από το κατά πόσο οι άνθρωποι επιμείνουν στις χρεοκοπημένες αξίες. Από την ωρίμανση των ανθρώπων θα εξαρτηθεί το αν η κρίση θα έχει μία συνέχεια δημιουργική, ελπιδοφόρα. Αυτό δεν πολυφαίνεται αυτή τη στιγμή. Θα σας πω ένα παράδειγμα. Ακούμε πολύ συχνά να υπάρχει μία μεγάλη συγκίνηση γιατί κάποιος έχασε τη ζωή του από μαγκάλι ή γιατί οι άνθρωποι πεινάνε. Με αυτό τον τρόπο ο σύγχρονος άνθρωπος δηλώνει ένα ήθος παρακμιακό. Γιατί αντιμετωπίζει ότι συμβαίνει στον κόσμο σαν να μην έχει καμία ευθύνη για αυτό. Κάποιοι άλλοι, κάπου αλλού φταίνε για ότι συμβαίνει. Περάσαμε δεκαετίες που ήμασταν μία κοινωνία θηριοτροφείο. Οι άνθρωποι σκεφτόντουσαν μόνο τον εαυτούλη τους, μόνο πως θα βάλουν το παιδί τους στο Δημόσιο. Αυτοί είμαστε. Το πρόσωπο που δείχνουμε τώρα όταν κάποιος θάνατος εμφανιστεί είναι υποκριτικό και ειδικά για εσάς τους δημοσιογράφους. Κάνετε αυτό που κάνετε γιατί ξέρετε ότι θα έχετε αναγνωστικό κοινό αν ανταποκριθείτε στην προσδοκία του μέσου ανθρώπου που θέλει να του πείτε ότι είναι ανεύθυνος για ότι συμβαίνει στη ζωή του. Και αυτό δείχνει επίσης ότι έχουμε ανώριμο και παρακμιακό κοινό.
Αν κατάλαβα καλά θεωρείτε δηλαδή την ανευθυνότητα βασική αιτία της κρίσης που βιώνουμε;
Η αυξημένη παρακμιακή άρνηση ευθύνης είναι η αιτία της κρίσης. Και η αλλαγή θα έρθει από την ανάληψη ευθύνης. Από το αν ο καθένας που λέει «τι κάνουν οι άλλοι» πει «τι κάνω εγώ».
Ποια διαβάσματα θα προτείνατε στον κόσμο; Ποιους δρομοδείχτες;
Τα βιβλία από μόνα τους μπορεί να είναι από άχρηστα μέχρι επικίνδυνα. Αν δεν τα συνδυάσεις με τη ζωή τότε γίνονται φαντασιώσεις. Διαβάζει τα βίπερ ένα κοριτσόπουλο και φαντάζεται ότι θα έρθει ο πρίγκιπας του παραμυθιού και θα δημιουργηθεί η εκστατική ερωτική σχέση και θα οδηγηθούνε στο γάμο τον καταπληκτικό. Η πραγματική γνώση, ωστόσο, είναι η γνώση της τέχνης της ζωής. Η πραγματική γνώση δεν περιορίζεται στη διάνοια. Μπορεί κάποιος που δεν έχει ανοίξει ποτέ βιβλίο να κατέχει την τέχνη της ζωής και ένας διανοούμενος να είναι αποτυχημένος. Οι πρώτοι δάσκαλοι ζωής για κάποιον είναι οι γονείς του. Πολύ συχνά όμως συμβαίνει να είναι ανεπαρκείς ή και εντελώς ακατάλληλοι δάσκαλοι. Και πρέπει ο άνθρωπος να έχει μία δεύτερη ευκαιρία να μάθει τη ζωή σωστά. Αυτή η δεύτερη ευκαιρία όμως δεν μπορεί να είναι στα βιβλία. Τα βιβλία μπορούν να συμβάλλουν σε μία τέτοια γνώση αν συνδυάζονται με την εμπειρία. Η πραγματική γνώση μεταδίδεται μέσα από σχέσεις. Η πραγματική γνώση δεν περιορίζεται στη διάνοια. Ο άνθρωπος που γνωρίζει πραγματικά αλλάζει.
Εσείς έχετε αλλάξει πολλές φορές κατά τη διάρκεια τη ζωή σας;
Η δυνατότητά μου να αλλάζω αυξήθηκε μετά τη μέση ηλικία. Αυτό που λέω ότι μπορεί να κάνει ο άνθρωπος στη μέση ηλικία και να κριθεί από αυτό το άλλο μισό της ζωής του το έκανα σε μεγάλο βαθμό. Όταν κανείς το κάνει αυτό τότε η γεροντική ηλικία δεν θα είναι κατάπτωση αλλά αποκορύφωση, το καλύτερο μέρος της ζωής του ανθρώπου.
Ποια είναι η γνώμη σας για το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης;
Ο κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να ζήσει και να πεθάνει όπως θέλει. Ο Θεός του το έδωσε αυτό το δικαίωμα. Εγώ θα του το αφαιρέσω;
Σας ρωτάω γιατί υπάρχουν ιεράρχες που καταφέρονται με δριμύτητα κατά του συμφώνου.
Καταλαβαίνεται τι λένε τώρα αυτοί οι άνθρωποι; Λένε ότι «όχι δεν έχεις το δικαίωμα να ζήσεις και να πεθάνεις όπως θέλεις». Εγώ θα καθορίσω πως θα ζήσεις και θα πεθάνεις; Αυτό δεν είναι χριστιανικό. Ο Χριστός αποκάλυψε έναν Θεό που σέβεται την ελευθερία του ανθρώπου. Μόνο ένας κακός γονέας προσπαθεί να καθορίσει τη ζωή του παιδιού του.
Η κατάθλιψη εξελίσσεται σε μάστιγα της εποχής μας. Θα ήθελα να σας ρωτήσω που νομίζετε ότι βρίσκεται η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην ανάγκη για λήψη φαρμάκων και στην πνευματική οκνηρία;
Τα φάρμακα δεν είναι θεραπευτικά. Είναι για την προσωρινή απομάκρυνση κάποιων δυσάρεστων συμπτωμάτων μέχρι να βρεις την αιτία που προκαλεί αυτά τα συμπτώματα. Όποιος δίνει την εντύπωση ότι τα ψυχοφάρμακα είναι θεραπευτικά είναι απατεώνας. Αυτός που έχει κατάθλιψη έχει κάποια κενά στη ζωή του και η ανάγκη του για κοινωνία με τον άλλον δεν καλύπτεται. Αν πάρει κάποια φάρμακα μπορεί τα συμπτώματα που έχει προσωρινά να εξαλειφθούν αλλά η αιτία παραμένει. Το σύμπτωμα όμως δεν είναι κατάρα αλλά ευλογία γιατί μας προειδοποιεί ότι πρέπει να κάνουμε κάτι. Αν πάρω φάρμακα μπορεί να αποδράσω από τα συμπτώματα αλλά χάνω μία ευκαιρία για να κάνω κάτι για αυτό το κενό. Έτσι όταν θα λήξει η επίδραση των φαρμάκων η κατάσταση θα είναι χειρότερη από πριν. Για αυτό τα φάρμακα πρέπει να συνδυάζονται με την αντιμετώπιση της αιτίας που προκαλεί το πρόβλημα. Για μένα τα φάρμακα δεν διαφέρουν ουσιαστικά από τα ναρκωτικά γιατί μαθαίνουν τον άνθρωπο όταν αισθάνεται ένα βασανιστικό άγχος που του προκαλούν κάποια αδιέξοδα της ζωής του να καταφεύγει σε ένα χάπι.
Πως μπορούμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους με κατάθλιψη;
Όταν βιώσουν αυτοί οι άνθρωποι την αποδοχή είναι σε θέση να κάνουν μία αλλαγή. Την αλλαγή την κάνουμε όταν εισπράττουμε αποδοχή για αυτό που είμαστε αυτή τη στιγμή.
Πάτερ ζούσαμε σε μία κοινωνία του «φαίνεσθαι». Νομίζω ότι συμφωνείτε ότι υπάρχουν άνθρωποι που εκκλησιάζονται και στην προσωπική τους ζωή δεν προσφέρουν τίποτα στον συνάνθρωπο και άλλοι που δεν εκκλησιάζονται και είναι πιο κοντά στα ιδανικά του Χριστιανισμού. Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στον εκκλησιασμό και την πίστη;
Αυτά τα κέντρα απρόσωπης λατρείας δεν έχουν καμία σχέση με την Εκκλησία. Δεν έχει νόημα να πηγαίνει κάποιος στην εκκλησία για να αισθάνεται ότι κάτι μαγικό θα γίνει. Ή γιατί έχει ενοχικά σύνδρομα και περιμένει ότι έτσι θα απαλλαγεί από αυτά. Ή για να του κάνει ο Θεός κάποιο θέλημα. Η Εκκλησία σώζει με το να είναι Εκκλησία.
Η Εκκλησία πρέπει να είναι μία οικογένεια, όπως έλεγε και ο Λουκάς περιγράφοντας την Εκκλησία των πρώτων χριστιανικών αιώνων. Οι άνθρωποι να προσπαθούν να μοιραστούν ότι έχουν και ότι είναι, να μοιραστούν τη ζωή τους, τη χαρά και τη θλίψη τους. Να σκέφτονται αυτό που έλεγε ο Μακρυγιάννης: «όχι εγώ αλλά εμείς». Δεν πρέπει να είναι ένας χώρος απρόσωπης λατρείας. Αυτό που βλέπουμε τώρα είναι μία μαγική θρησκευτική αντίληψη. Σίγουρα, επίσης, μπορεί κάποιος να είναι καλός Χριστιανός και να μην πηγαίνει ποτέ στην εκκλησία.
Η Εκκλησία πρέπει να είναι μία οικογένεια, όπως έλεγε και ο Λουκάς περιγράφοντας την Εκκλησία των πρώτων χριστιανικών αιώνων. Οι άνθρωποι να προσπαθούν να μοιραστούν ότι έχουν και ότι είναι, να μοιραστούν τη ζωή τους, τη χαρά και τη θλίψη τους. Να σκέφτονται αυτό που έλεγε ο Μακρυγιάννης: «όχι εγώ αλλά εμείς». Δεν πρέπει να είναι ένας χώρος απρόσωπης λατρείας. Αυτό που βλέπουμε τώρα είναι μία μαγική θρησκευτική αντίληψη. Σίγουρα, επίσης, μπορεί κάποιος να είναι καλός Χριστιανός και να μην πηγαίνει ποτέ στην εκκλησία.
Εκκλησία είμαστε όλοι μας άλλωστε
Η Εκκλησία δεν είναι ο κλήρος. Η Εκκλησία είναι το πλήρωμά της και οι κληρικοί. Ότι συμβαίνει δεν είναι έργο του κλήρου αλλά όλης της εκκλησίας. Εκκλησία είμαι και εγώ είστε και εσείς. Τι είναι αυτό που κάνει έναν καλό κληρικό; Είναι αυτό που κάνει και έναν καλό πολιτικό και έναν καλό γιατρό. Είναι λοιπόν καλός αν είναι σε κάποιο ποσοστό ανιδιοτελής. Θα σκέφτεται και τον εαυτό του αλλά πρέπει να σκέφτεται και τον άλλον. Το ίδιο κάνει και τον καλό μανάβη. Να με σκέφτεται, εμένα τον πελάτη του, να έχει για τη δική μου κατάσταση μία ευαισθησία. Αν ο άνθρωπος κάνει βήματα ωριμότητας τότε θα δημιουργηθούν πολλοί κατάλληλοι και καλοί κληρικοί.
Τελευταία και πιο προσωπική ερώτηση. Πάτερ φοβάστε το θάνατο;
Και βέβαια τον φοβάμαι. Φοβάμαι το θάνατο γιατί είναι κάτι άγνωστο. Γιατί η γνώση δεν είναι διανοητική απομνημόνευση. Είναι εμπειρία. Και την εμπειρία του θανάτου δεν την έχει κανείς. Αυτοί που λένε ότι δεν φοβούνται το θάνατο έχουν αναπτύξει πολύ γερές άμυνες και δεν αφήνουν τον εαυτό τους να έρθει σε επαφή με το συναίσθημα του φόβου.
Πως αντιλαμβάνεστε την αιώνια ζωή;
Ο Χριστός λέει ότι η αιώνια ζωή είναι να γνωρίζεις τον αληθινό Θεό, να τον γνωρίζεις, να έχεις μία σχέση μαζί του. Δεν λέει ότι είναι θέμα χρόνου η αιωνιότητα, ότι είναι χρόνος ή τόπος. Είναι τρόπος, και εκείνοι που γεύονται την αιώνια ζωή δεν ρωτάνε τέτοια ερωτήματα, αν ζεις στην Αμερική δεν ρωτάς αν υπάρχει Αμερική.
Ποιος είναι
Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στην Πάντειο, Νομικά στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Ποιμαντική Ψυχολογία στις ΗΠΑ. Χειροτονήθηκε διάκονος και ιερέας το 1962 στην Ελλάδα. Υπηρέτησε ως εφημέριος στις ΗΠΑ και δίδαξε Ποιμαντική Ψυχολογία στην Ορθόδοξη Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού στη Βοστώνη από το 1969 έως το 1976. Από το 1976 μέχρι σήμερα έχει γράψει πληθώρα βιβλίων. Το τελευταίο έχει τίτλο «Ούτε πολύ νωρίς, ούτε πολύ αργά» και το έγραψε μαζί με τον ψυχοθεραπευτή Γιώργο Σιγαλό.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου