ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ

Γιάννης Βάγιος-Οικονομολόγος

Ακρωτήρι του Ιάσονα - Ναός του Αγ. Νικολάου

Αμάσεια - Ίρις ποταμός και τάφοι Μιθριδατών

Αμάσεια - Το ρολόγι

Κερασούντα - Αναπαράσταση φουντουκιού

Κερασούντα - Ναός του Αγ. Νικολάου τώρα Μουσείο

Μονή της Παναγίας Σουμελάς 1

Μονή της Παναγίας Σουμελάς 2

Μονή της Παναγίας Σουμελάς τοιχογραφία 1

Μονή της Παναγίας Σουμελάς τοιχογραφία 2

Ορντού - Ι.Ναός Υπαπαντής του Κυρίου

Ορντού - Τα παιδιά χορεύουν ποντιακά 1

Ορντού - Τα παιδιά χορεύουν ποντιακά 2

Ορντού - Τα παιδιά χορεύουν ποντιακά 3

Τραπεζούντα - Επαυλη Καπαγιαννίδη

Τραπεζούντα - Ι.Ναός της Αγίας Σοφίας

Τραπεζούντα - Πόντιος κάτοικος

Του Γιάννη Βάγιου

Μια ανοιξιάτικη ημέρα του 2009 ξεκινήσαμε από Θεσσαλονίκη οδικά για ένα ταξίδι αναζήτηση στην περιοχή του Πόντου.

Το βράδυ φτάσαμε στο Μπολού , ενδιάμεσος σταθμός , όπου κουρασμένοι από το ταξίδι πέσαμε για ύπνο.

Την επομένη μετά το πρωινό αναχωρήσαμε για το Πόντο. Πρώτη μας στάση η Σαμψούντα. Πόλη που αρχικά ιδρύθηκε με το όνομα Αμισός από κατοίκους της Μιλήτου στα μέσα του 8ου αιώνα π.Χ. Στη συνέχεια η Σαμψούντα ανήκε στο Βασίλειο του Πόντου , που εν συνεχεία ηταν μέρος της Αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου.Το 1389 καταλήφθηκε από Οθωμανούς. Στίς 19 Μαίου 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ έκανε απόβαση όπου και η αρχή της Γενοκτονίας των Ποντίων. Αυτή η ημερομηνία επιλέχθεικε ως μέρα μνήμης.

Κάναμε βόλτες στην αγορά της πόλης και το μάτι μας έψαχνε κάποιο Ελληνικό στοιχείο. Μας πλησίασε ένας κάτοικος , ρώτησε αν είμαστε Ελληνες και μας έφερε φωτογραφίες της εποχής που συνυπήρχαν Ελληνες και Τούρκοι. Η πόλη είναι πολύ όμορφη. Συναντήσαμε ένα δρόμο όπου δεξιά και αριστερά υπήρχαν αρχοντικά Ελλήνων. Η αρχιτεκτονική τους εξαιρετική' δείγμα υψηλού επιπέδου διαβίωσης.

Την επόμενη μέρα συνεχίσαμε το οδοιπορικό μας. Ο δρόμος από Σαμψούντα μέχρι Τραπεζούντα είναι παραλιακός πολύ καλός και με αρκετή κίνηση. Μου έκανε εντύπωση το γεγονός ότι τα βουνά που επεκτείνονται παράλληλα με τις ακτές ήταν πολύ εύφορα , καταπράσινα από φουντουκιές και τσάι. Μετρήσαμε περίπου 30 μικρά και μεγάλα ποτάμια που κατέβαιναν από τα βουνά για την Μαύρη Θάλασσα.

Μια όμορφη παρένθεση της διαδρομής ήταν η επίσκεψη μας στο ακρωτήρι του Ιάσονα. Σύμφωνα με τον μύθο εκεί είχε αποβιβαστεί ο Ιάσονας κατά την Αργοναυτική εκστρατεία. Στο σημείο αυτό βρίσκεται και ο ναός του Αγίου Νικολάου , ένας από τους ελάχιστους που διατηρήθηκαν μετά τις καταστροφές Ελληνικών μνημείων και θρησκευτικών κτηρίων της περιοχής το διάστημα 1924 - 1955.

Συνεχίζοντας το ταξίδι μας φτάσαμε στην πόλη Ορντού όπου δεξιά μας δέσποζε η μόνη σωζόμενη πρώιν εκκλησία της Υπαπαντής του Κυρίου και δίπλα της η Ψωμιάδειος σχολή. Συμπτωματικά την ημέρα αυτή 23 Απριλίου ήταν η γιορτή του παιδιού και στην γιορτινή πλατεία της πόλης τα παιδιά χόρευαν χορούς ποντιακούς με τους ήχους ποντιακής λύρας που ένιωσα την ανάγκη ν'αναφωνήσω' είμαι Ελλάδα; Συγκινήθηκα.

Συνεχίσαμε το ταξίδι μας και φθάσαμε στην πολύ όμορφη πόλη Κερασούντα. Χτισμένη αμφιθεατρικά γύρω από ένα βράχο. Οι κάτοικοι της πόλης πολύ φιλόξενοι (μου θύμισαν τους Ελληνες της δεκαετίας του 60) και αυτό το διαπιστώσαμε στο κατάστημα που φάγαμε νόστιμο κεμπάπ. Η οικονομία της πόλης βασίζεται στην παραγωγή φουντουκιών γι'αυτό άλλωστε μέσα στην πόλη υπάρχει μνημείο με αναπαράσταση το φουντούκι.

Το βράδυ φτάσαμε Τραπεζούντα. Τακτοποιηθήκαμε στο ξενοδοχείο και βγήκαμε μια βόλτα στην πόλη. Περιπλανηθήκαμε στις γνωστές κλειστές αγορές και στα πανέμορφα σοκάκια. Την επομένη περιηγηθήκαμε στην πόλη. Είδαμε τον ναό της Αγίας Σοφίας , την εκκλησία της Αγίας Αννας , το Φροντιστήριο Τραπεζούντας , πολλές κατοικίες Ελλήνων και την έπαυλη του πόντιου τραπεζίτη Καπαγιαννίδη. Μας πλησίασαν αρκετοί και μας μίλησαν ποντιακά που εγώ αν και σαρακατσάνος (ομιλώ και καταλαβαίνω την ποντιακή) μίλησα μαζί τους , καθίσαμε σε καφενείο , με κέρασαν τσάι και ρακί και συζητήσαμε για πολλά θέματα. Το βράδυ μείναμε Τραπεζούντα και την επομένη ξεκινήσαμε για το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελάς.

Φθάσαμε σ'ένα σημείο όπου παρκάραμε και ανηφορίσαμε με τα πόδια για την μονή η οποία είνα σκαρφαλωμένη στις πλαγιές του όρους Μελά. Η διαδρομή με τα πόδια μέσα στα δένδρα αν και κουραστική (πολύ ανηφορική) ήταν πανέμορφη. Από ψηλά βλέπαμε τον φουσκωμένο ποταμό Πυξίτη. Συγκλονιστική η στιγμή που αντίκρυσα την μονή. Σκαμμένη σ'έναν απόκρημνο βράχο , σ'ένα άγριο και απόκοσμο περιβάλλον σε πιάνει δέος και μόνο που τη βλέπεις. Μέσα στο ναό υπάρχουν πολλές τοιχογραφίες. Οσες είναι σε χαμηλό ύψος έχουν καταστραφεί. Όμως στην οροφή διακρίνονται η Παναγία με το Χριστό ως Πλατυτέρα των ουρανών , ο Χριστός Παντοκράτωρ σε νεαρή ηλικία , καθώς και τάγματα αγγέλων. Το ιερό που βρίσκεται στα ανατολικά δεν έχει πια τοιχογραφίες. Εμφανή είναι τα δείγματα βανδαλισμού άλλων εποχών. Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας μεταφέρθηκε στην Ελλάδα το 1931 από τον μοναχό Αμβρόσιο ο οποίος κατά την αποχώρηση του το 1923 είχε κρύψει την εικόνα στο παρεκκλήσιο της Αγίας Βαρβάρας. Η Παναγία Σουμελά είναι και θα είναι το αιώνιο σύμβολο του Ποντιακού Ελληνισμού. Μετά το προσκύνημα επιστρέψαμε στην Τραπεζούντα και την επομένη αναχωρήσαμε για την Αμάσεια.

Η Αμάσεια είναι χτισμένη στις όχθες του Ιρι ποταμού μεταξύ δύο λόφων. Στον ένα λόφο ο οποίος είναι από γρανίτη υπάρχουν 18 τάφοι των Μιθριδατών Βασιλέων λαξευμένοι στο βράχο πάνω από την πόλη.

Εκατοντάδες Ελληνες από το 1921-1923 εκτελέστηκαν δια απαγχονισμού με συνοπτικές διαδικασίες. Παρ' ότι η πόλη είναι όμορφη το συναίσθημά μου γι' αυτη ήταν πολύ βαρύ. Επισκευθήκαμε το Αρχαιολογικό μουσείο , περπατήσαμε την πόλη και το βράδυ γλεντίσαμε με ποντιακή λύρα στο ξενοδοχείο.

Την επ'αύριο επιστρέψαμε στην Κωνσταντινουπολη την περιηγηθήκαμε και την επομένη αναχωρήσαμε για Θεσσαλονίκη...

Γιάννης Βάγιος

Οικονομολόγος