Η απ' ευθείας ανάθεση έργου και εργασιών στο Δήμο Ωραιοκάστρου‏

                                 

                                                                        του Γρηγόρη Εδιρνέλη*

                                                           ----------------

Με αφορμή την συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ωραιοκάστρου στις 15-6-2015 και το μεγάλο αριθμό των απ’ ευθείας αναθέσεων που καλούνται να εγκρίνουν για άλλη μια φορά οι δημοτικοί σύμβουλοι, καλό θα ήταν γίνουν γνωστά σε όλους τους δημότες (επαΐοντες και μη) κάποια θέματα σχετικά με  τις διατάξεις του νόμου περί της απ’ απευθείας ανάθεσης. Διατάξεις νόμου που δυστυχώς έγιναν καθεστώς και κυριαρχούν σε όλο το δημόσιο βίο της χώρας και τις οποίες όλοι αναθεματίζουν προεκλογικά αλλά στη συνέχεια (όταν επικρατούν) εφαρμόζουν στο μέγιστο βαθμό.

Άκρως κατατοπιστική και ενδιαφέρουσα είναι η πάγια θέση της νομολογίας στο θέμα γενικώς των απ’ ευθείας αναθέσεων σε υπηρεσίες του Δημοσίου και των ΟΤΑ. «H απευθείας ανάθεση αποτελεί εξαιρετική διαδικασία αναθέσεως, η οποία εφαρμόζεται στις περιπτώσεις που ορίζονται ρητώς από το νόμο, προς αποτροπή σοβαρού και επικείμενου κινδύνου ή όταν λόγω επείγουσας ανάγκης, οφειλομένης σε απρόβλεπτες καταστάσεις, δηλαδή σε αιφνίδια πραγματικά γεγονότα που αντικειμενικά δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν σύμφωνα με τους κανόνες της μέσης ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής, δεν είναι δυνατόν να τηρηθεί η τακτική διαδικασία του δημόσιου διαγωνισμού. ( βλ. άρθρο 2 παρ.12 περ. δ΄ και 13 V του 2286/1995).

Βέβαια, η επείγουσα ανάγκη ή ο σοβαρός επικείμενος κίνδυνος, η αποτροπή του οποίου δικαιολογεί την προσφυγή στην ως άνω εξαιρετική διαδικασία, δεν είναι επιτρεπτό να οφείλονται σε υπαιτιότητα (αμέλεια, αργοπορία, αδιαφορία, προσχηματική αδυναμία, κ.λ.π) της Υπηρεσίας. (VII Τμ.Πράξ.130,196/2006, IV Τμ.Πράξ.45/2006, 47/2005, 54/2002, 8/2000).   (Ελεγκτικό Συνέδριο, Τμήμα 7ο, Πράξη 2/2007»

Η παραπάνω σαφής και ξεκάθαρη θέση του Ελεγκτικού Συνεδρίου του Κράτους καλό θα ήταν να τύχει έστω και μερικής εφαρμογής από την πλειοψηφούσα και διοικούσα παράταξη του Δήμου Ωραιοκάστρου η οποία, τόσο προεκλογικά όσο και ως αντιπολίτευση επί δημαρχίας Δημ. Σαραμάντου, είχε κάνει παντιέρα της την κατάργηση των απ’ ευθείας αναθέσεων πάσης φύσεως (έργων, εργασιών, μελετών και προμηθειών). Δυστυχώς όμως και η ίδια μέσα στον ένα χρόνο που έχει αποκλειστικά στα χέρια της τη διοίκηση του Δήμου έχει πάρει εργολαβία την μέθοδο αυτή, ανταγωνιζόμενη επάξια την προηγούμενη διοίκηση.

Συνεπώς οι πολίτες με το δίκιο τους αναρωτιούνται: «Μπορεί τελικά να διοικηθεί ένας Δήμος χωρίς τις τόσο πολλές απ’ ευθείας αναθέσεις έργων - εργασιών ή προμηθειών ή όλες οι προεκλογικές και αντιπολιτευτικές κορώνες των διοικούντων είναι απλώς κούφια λόγια εξαπάτησης των ψηφοφόρων και πυροτεχνήματα εντυπωσιασμού;»

Στις διαμαρτυρίες της αντιπολίτευσης στο Δήμο Ωραιοκάστρου, ο Δήμαρχος κ. Γαβότσης, οι αρμόδιοι αντιδήμαρχοι και ο Πρόεδρος της Οικονομικής επιτροπής, ισχυρίζονται τώρα (άμεσα ή έμμεσα) ότι με τις απευθείας αναθέσεις μελετών, έργων και προμηθειών, ο Δήμος λειτουργεί αποτελεσματικότερα.

Άραγε, δεν το γνώριζαν αυτό όταν κατακεραύνωναν τους προηγουμένους και οι αμέσως προηγούμενοι τους προγενέστερους και ούτω καθ’ εξής; Ατυχώς για τους περισσότερους απ’ αυτούς, η μακρόχρονη εμπειρία τους στα έδρανα των δημοτικών συμβουλίων καθιστά μια τέτοια πρόφαση, έωλη και μετέωρη.

Σίγουρα υπάρχουν πολλά και χρήσιμα εργαλεία για να διοικηθεί ένας δήμος χωρίς την συχνή και πυκνή προσφυγή της διοίκησης στον αμφιλεγόμενο τρόπο της απ’ ευθείας ανάθεσης έργου, εργασίας, μελέτης ή προμήθειας.

Δυστυχώς όμως στην ενιαύσια διάρκεια της ζωής της δημοτικής παράταξης «Πολιτείας με Όραμα» (παρά τις περί του αντιθέτου προεκλογικές υποσχέσεις της) οι απευθείας αναθέσεις και ελάχιστοι πρόχειροι διαγωνισμοί αποτελούν σχεδόν τον κανόνα. Κάποιοι προμηθευτές εμφανίζονται να συμβάλλονται συστηματικά με το Δήμο σε τομείς της αρμοδιότητας τους. (π.χ προμήθειες, συντηρήσεις, εργασίες, υποδομές, είτε στην ανάθεση κάποιων αμφισβητούμενης χρησιμότητας μελετών. Στους διαγωνισμούς για έργα, εμφανίζονται ενδιαφερόμενοι που προσφέρουν προσχηματικές εκπτώσεις και υπάρχουν φορές που εξαντλείται το νόμιμο περιθώριο υπέρβασης της αρχικής σύμβασης.

Το ερώτημα είναι, αν σε μια περίοδο ανθρωπιστικής κρίσης, όπου οι πόροι του Δήμου καθίστανται πολύτιμοι, αυτές, οι κατά τα άλλα νομότυπες διαδικασίες, (που δεν αποτελούν ιδιαιτερότητα μόνο του Δήμου Ωραιοκάστρου), μπορούν να αλλάξουν υπέρ της βέλτιστης αξιοποίησης των διαθέσιμων δημοτικών πόρων.

Μπορεί π.χ.  α) Να επιδιωχθεί το ενδιαφέρον περισσότερων προμηθευτών όποτε διενεργούνται διαγωνισμοί;  β)  Να δημοσιοποιούνται οι προκηρύξεις έγκαιρα, σε όλο τον ηλεκτρονικό τύπο και σε έντυπα με σημαντική κυκλοφορία;  γ)  Να δίνεται εύλογος χρόνος προετοιμασίας στους ενδιαφερόμενους αλλά και στους δημοτικούς συμβούλους για να κρίνουν;   δ)  Να σταματήσουν οι διαγωνισμοί του «ενός»;   ε)  Να απαιτηθούν πραγματικές εκπτώσεις; στ) Να ελέγχονται τα «πρωτογενή» αιτήματα των Υπηρεσιών, από τα οποία ενεργοποιούνται οι διαδικασίες, ώστε να υπάρχει μια σαφής αίσθηση προτεραιοτήτων από τη διοίκηση και το δημοτικό συμβούλιο;  ζ)  Το ιστορικό των προμηθειών θα εξετάζεται; (Πώς αξιολογούνται «ανάγκες», όταν δεν ελέγχεται αν έχει διενεργηθεί πρόσφατα ανάλογος διαγωνισμός;)

Υπάρχει κάποιο ζήτημα με όλα αυτά; Και εν πάσει περιπτώσει, ζούμε σε κατάσταση «έκτακτης ανάγκης» ή όχι;

Οι αρμόδιοι της δημοτικής αρχής και των δημοτικών επιχειρήσεων όταν ερωτώνται για τον τρόπο επιλογής τους, δηλ. πως επιλέγουν αυτούς που θα αναθέσουν απ’ ευθείας τις μελέτες, τα έργα, τις υπηρεσίες ή τις προμήθειες για το Δήμο, απαντούν και αυτοί και ο Πρόεδρος της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου, ότι επιλέγουν αδιακρίτως πάντοτε  τους καλύτερους, προσφορότερους, εμπειρότερους και οικονομικότερους.
Ποιοί είναι λοιπόν οι καλύτεροι, συμφερότεροι, και καταλληλότεροι κατ' αυτούς;
Είναι γνωστό σε όλους ότι στο Δήμο μας δραστηριοποιούνται πολλοί επαγγελματίες που είναι και καταξιωμένοι και έμπειροι και ικανοί στη δουλειά τους.

Είναι επίσης δεδομένο και δεν αμφισβητείται ότι η απευθείας ανάθεση κάποιες φορές βοηθάει τη Δημοτική Αρχή να καλύψει τις ανάγκες του Δήμου γρήγορα, γι’ αυτό  (όταν είναι πράγματι αναγκαία), προτείνουμε εναλλακτικά ως ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΑΝΑΤΡΟΠΗ τον τρόπο ανάθεσης με πρόχειρο διαγωνισμό αλλά με τη συμμετοχή τουλάχιστον ενός ελάχιστου αριθμού προσκαλούμενων ενδιαφερομένων, διαδικασία που αναφέρεται σαφέστατα και καθορίζεται στο σχετικό νόμο (1418/1984).
Να απευθυνθεί δηλαδή η διοίκηση, σε όλους τους επαγγελματίες του Δήμου που δραστηριοποιούνται στον σχετικό με την ανάθεση επαγγελματικό χώρο ή και εκτός Δήμου, (αν δεν υπάρχουν στο Δήμο μας)  και να πάρει προσφορές από αυτούς που θα δηλώσουν ενδιαφέρον.

Η Οικονομική Επιτροπή να αξιολογήσει αυτές τις προσφορές και να επιλέξει την πιο συμφέρουσα. Με αυτό τον τρόπο όλοι οι επαγγελματίες του Δήμου θα εμπλέκονται ισότιμα στη διαδικασία επιλογής, θα υπάρχει διαφάνεια και κέρδος για το Δήμο, ενώ δεν θα διαφοροποιηθεί η ταχύτητα και η αποτελεσματικότητα της διαδικασίας. Παρά ταύτα, στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι κ.κ. διοικούντες επιμένουν στους "προσφορότερους" χωρίς να μας το τεκμηριώνουν ανάλογα και να το αιτιολογούν απόλυτα.

Ας ακολουθηθεί και στο Δήμο Ωραιοκάστρου το παράδειγμα της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας που (πριν από λίγο καιρό) για πρώτη φορά έκανε δημοπρασία για μελέτες και κέρδισε τεράστια έκπτωση σε όφελος της Περιφέρειας.
Επιπλέον, γιατί δεν μπορεί να βρει η διοίκηση του Δήμου Ωραιοκάστρου τρόπους (οργάνωση, εξοπλισμός) για να εκμεταλλευτεί στο μέγιστο την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου που είναι επαρκώς στελεχωμένη με άριστους και έμπειρους επιστήμονες, οι οποίοι έχουν δείξει άλλωστε δείγματα γραφής για τις δυνατότητές τους ώστε να εκπονούν μεγάλο μέρος των μελετών που έχει πραγματικά ανάγκη ο Δήμος;
Αυτές είναι οι πολιτικές θέσεις της ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΑΝΑΤΡΟΠΗΣ στο πρόβλημα των απ’ ευθείας αναθέσεων και σ' αυτές θα παραμείνουμε σταθεροί και ακλόνητοι. Κι αυτό δεν είναι πολιτική εμπάθεια ή κακοπροαίρετη κριτική απέναντι στη Διοίκηση αλλά δημιουργική πολιτική συμβολή της ΔΚΠΩ στην ορθότερη, διαυγέστερη, συμφερότερη και δικαιότερη διαχείριση των οικονομικών του Δήμου.

*Ο Γρηγόρης Εδιρνέλης είναι δημοτικός σύμβουλος και επικεφαλής της ΔΚΠΩ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΑΝΑΤΡΟΠΗ